استاندارد حفاظتی یا درجه حفاظتی بین المللی (Ingress Protection) که با نام اختصاری IP نیز شناخته می‌شود، یک سیستم درجه بندی بین المللی برای ارزیابی میزان مقاومت تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی در برابر نفوذ گرد و غبار و مایعات است. این استاندارد توسط کمیسیون بین المللی الکتروتکنیکی (IEC) تدوین شده است و در استاندارد IEC 60529 تعریف شده است.
در این مقاله از سایت اینترنتی ایرانکمز به بررسی استاندارد حفاظتی و انواع آن و کاربردها و مزیت های این استاندارد بین المللی پرداخته ایم تا میزان آگاهی از این درجه بندی حفاظتی را بالا ببریم.
تاریخچه استاندارد حفاظتی IP
تاریخچه استاندارد حفاظتی به سال 1947 برمی‌گردد، زمانی که کمیسیون بین‌المللی الکتروتکنیکی (IEC) اولین استاندارد بین‌المللی را برای محافظت تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی در برابر نفوذ گرد و غبار و آب منتشر کرد. این استاندارد با نام IEC 529 شناخته می‌شود.
استاندارد IEC 529 در سال‌های بعد چندین بار مورد بازنگری قرار گرفت و در نهایت در سال 1989 به شکل امروزی خود درآمد. در این استاندارد، درجه حفاظتی تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی با دو حرف IP و یک یا دو عدد بعد از آن نمایش داده می‌شود. اولین عدد نشان‌دهنده درجه محافظت دستگاه در برابر جامدات (گرد و غبار) می‌باشد و دومین عدد سطح حفاظتی دستگاه را در برابر مایعات (چکه کردن یا اسپری کردن یا غوطه ور شدن در آب) مشخص می کند.
استاندارد IEC 529 به سرعت در سراسر جهان پذیرفته شد و به استانداردی بین‌المللی برای محافظت تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی در برابر نفوذ گرد و غبار و آب تبدیل شد. این استاندارد در بسیاری از کشورهای جهان، از جمله ایران، به عنوان استاندارد ملی برای محافظت تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی پذیرفته شده است.
در سال‌های اخیر، با پیشرفت تکنولوژی و افزایش کاربرد تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی در محیط‌های مختلف، استاندارد IEC 529 نیز به‌روزرسانی شده است تا بتواند نیازهای جدید را برآورده کند. به عنوان مثال، در سال 2018، استاندارد IEC 529 مورد بازنگری قرار گرفت و دو عدد جدید برای درجه حفاظتی تجهیزات در برابر نفوذ گرد و غبار و آب اضافه شد. این دو عدد، 6 و 8، نشان‌دهنده محافظت کامل در برابر گرد و غبار و نفوذ آب تحت فشار بالا هستند.
در ادامه تاریخچه استاندارد حفاظتی را به طور خلاصه بیان می‌کنیم:
1969: اولین نسخه استاندارد IP توسط IEC منتشر شد.
1989: درجه حفاظت در برابر مایعات به استاندارد IP اضافه شد.
1999: استاندارد IP به روز شد و درجه‌های حفاظت 6 و 7 معرفی شدند.
2009: استاندارد IP مجدداً به روز شد و درجه حفاظت 8 معرفی شد.
در حال حاضر، آخرین نسخه استاندارد IP در سال 2021 منتشر شده است. این نسخه شامل تغییرات زیر است:
- افزودن درجه حفاظت IP69K برای تجهیزاتی که در معرض پاشش آب با فشار بالا قرار دارند.
- افزودن درجه حفاظت IP6X برای تجهیزاتی که در برابر گرد و غبار مقاوم هستند.
- تغییر برخی از الزامات آزمایشی برای اطمینان از دقت بیشتر.
رتبه بندی IP در استاندارد حفاظتی
درجه حفاظتی بین المللی با دو حرف IP و یک یا دو عدد بعد از آن نشان داده می شود. اولین عدد نشان دهنده درجه محافظت دستگاه در برابر جامدات (گرد و غبار) است و دومین عدد سطح حفاظتی دستگاه را در برابر مایعات (چکه کردن یا اسپری کردن یا غوطه ور شدن در آب) مشخص می کند.
رتبه بندی IP از 0 تا 6 برای جامدات و از 0 تا 9 برای مایعات است. هرچه عدد بالاتر باشد، سطح حفاظت بالاتر است.
رتبه بندی IP برای جامدات
0: هیچ حفاظتی
1: محافظت در برابر اجسام جامد با قطر بیشتر از 50 میلی متر
2: محافظت در برابر انگشتان یا اجسام دیگر با طول 80 میلی متر و قطر 12 میلی متر
3: محافظت در برابر ابزار، سیم و غیره، با قطر 2.5 میلی متر یا بیشتر
4: محافظت در برابر اجسام جامد بزرگ تر از 1 میلی متر، مثل سیم، میخ، پیچ و حشرات بزرگ تر
5: محافظت جزئی در برابر گرد و غبار که ممکن است به تجهیزات آسیب برساند
6: محافظت کامل در برابر گرد و غبار و سایر ذرات و تست شده در برابر جریان هوای مداوم
رتبه بندی IP برای مایعات
0: هیچ حفاظتی
1: محافظت در برابر قطره های آب که به صورت عمودی می ریزند
2: محافظت در برابر قطره های آب که به صورت عمودی می ریزند، حتی اگر دستگاه تحت زاویه 15 درجه قرار داشته باشد
3: محافظت در برابر پاشش آب از هر جهت
4: محافظت در برابر پاشش آب از هر جهت، حتی اگر دستگاه تحت زاویه 60 درجه قرار داشته باشد
5: محافظت در برابر پاشش یا جریان آب از هر جهت
6: محافظت در برابر غوطه ور شدن کامل در آب تا عمق 1 متر به مدت 30 دقیقه
7: محافظت در برابر غوطه ور شدن کامل در آب تا عمق 1 متر به مدت 30 دقیقه، حتی اگر دستگاه تحت فشار آب باشد
8: محافظت در برابر غوطه ور شدن کامل در آب تا عمق 3 متر به مدت 30 دقیقه
9: محافظت در برابر غوطه ور شدن کامل در آب تا عمق 30 متری به مدت 8 ساعت
مزیت های استاندارد حفاظتی IP
استاندارد حفاظتی IP مزایای زیادی برای تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی، تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان دارد.
مزایا برای تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی
افزایش طول عمر
تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی که دارای درجه حفاظتی مناسب هستند، در برابر عوامل محیطی مضر، مانند گرد و غبار و آب، مقاوم هستند و طول عمر بیشتری دارند.
کاهش هزینه‌های تعمیر و نگهداری
تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی که دچار آسیب ناشی از نفوذ گرد و غبار و آب می‌شوند، نیاز به تعمیر و نگهداری بیشتری دارند. تجهیزاتی که دارای درجه حفاظتی مناسب هستند، کمتر دچار آسیب می‌شوند و هزینه‌های تعمیر و نگهداری آنها کاهش می‌یابد.
افزایش ایمنی
تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی که دارای درجه حفاظتی مناسب هستند، در برابر خطرات ناشی از نفوذ گرد و غبار و آب، مانند آتش‌سوزی و برق‌گرفتگی، ایمن‌تر هستند.
افزایش عملکرد تجهیزات
تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی که دارای درجه حفاظتی مناسب هستند، در برابر گرد و غبار و آب تمیزتر می‌مانند. این امر باعث افزایش عملکرد تجهیزات و کاهش اختلالات عملکردی می‌شود.
مزایا برای تولیدکنندگان
افزایش رضایت مشتریان
مشتریان تمایل دارند محصولاتی را خریداری کنند که دارای سطح حفاظتی مناسب برای کاربرد مورد نظر آنها باشند. تولیدکنندگانی که محصولاتی با درجه حفاظتی مناسب تولید می‌کنند، رضایت مشتریان را افزایش می‌دهند.
کاهش شکایات و بازپرداخت‌ها
تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی که دچار آسیب ناشی از نفوذ گرد و غبار و آب می‌شوند، ممکن است باعث شکایات مشتریان و بازپرداخت هزینه‌ها توسط تولیدکنندگان شود. تولیدکنندگانی که محصولاتی با درجه حفاظتی مناسب تولید می‌کنند، احتمال شکایات و بازپرداخت‌ها را کاهش می‌دهند.
مزایا برای مصرف‌کنندگان
افزایش طول عمر و کارایی تجهیزات
مصرف‌کنندگانی که تجهیزاتی با درجه حفاظتی مناسب خریداری می‌کنند، می‌توانند از طول عمر و کارایی بیشتر تجهیزات خود بهره‌مند شوند.
کاهش هزینه‌های تعمیر و نگهداری
مصرف‌کنندگانی که تجهیزاتی با درجه حفاظتی مناسب خریداری می‌کنند، می‌توانند از کاهش هزینه‌های تعمیر و نگهداری تجهیزات خود بهره‌مند شوند.
افزایش ایمنی
مصرف‌کنندگانی که تجهیزاتی با درجه حفاظتی مناسب خریداری می‌کنند، می‌توانند از ایمنی بیشتر خود و خانواده خود بهره‌مند شوند.
کاربرد استاندارد حفاظتی IP
برخی از کاربردهای استاندارد حفاظتی IP عبارتند از:
تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی در محیط‌های صنعتی
تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی که در محیط‌های صنعتی استفاده می‌شوند، در معرض گرد و غبار، رطوبت و سایر عوامل محیطی قرار دارند. استفاده از تجهیزات با درجه حفاظتی مناسب برای این تجهیزات ضروری است. به عنوان مثال، تجهیزاتی مانند موتورها، ترانسفورماتورها و سایر تجهیزات برقی که در محیط‌های صنعتی استفاده می‌شوند، باید دارای درجه حفاظتی مناسب باشند تا از آسیب‌های ناشی از نفوذ گرد و غبار و آب محافظت شوند.
تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی در محیط‌های بیرونی
تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی که در محیط‌های بیرونی استفاده می‌شوند، در معرض عوامل محیطی شدیدتری مانند باران، برف، باد و گرد و غبار قرار دارند. استفاده از تجهیزات با درجه حفاظتی مناسب برای این تجهیزات ضروری است. به عنوان مثال، تجهیزاتی مانند چراغ‌های خیابانی، دوربین‌های مداربسته و سایر تجهیزاتی که در محیط‌های بیرونی استفاده می‌شوند، باید دارای درجه حفاظتی مناسب باشند تا از آسیب‌های ناشی از نفوذ گرد و غبار و آب محافظت شوند.
تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی در محیط‌های خانگی
تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی که در محیط‌های خانگی استفاده می‌شوند، نیز ممکن است در معرض گرد و غبار و رطوبت قرار بگیرند. استفاده از تجهیزات با درجه حفاظتی مناسب برای این تجهیزات نیز توصیه می‌شود. به عنوان مثال، تجهیزاتی مانند تلفن‌های همراه، تبلت‌ها و سایر تجهیزات الکترونیکی که در محیط‌های خانگی استفاده می‌شوند، باید دارای درجه حفاظتی مناسب باشند تا از آسیب‌های ناشی از نفوذ گرد و غبار و آب محافظت شوند.
نمونه‌هایی دیگر از کاربرد استاندارد حفاظتی IP
تلفن‌های همراه و تبلت‌ها معمولاً دارای درجه حفاظتی IP67 یا IP68 هستند، که به این معنی است که در برابر گرد و غبار و آب مقاوم هستند.
دوربین‌های مداربسته معمولاً دارای درجه حفاظتی IP66 یا IP67 هستند، که به این معنی است که در برابر گرد و غبار و پاشش آب مقاوم هستند.
چراغ‌های خیابانی معمولاً دارای درجه حفاظتی IP65 یا IP66 هستند، که به این معنی است که در برابر گرد و غبار و پاشش آب مقاوم هستند.
استاندارد حفاظتی IP در دوربین مداربسته
استاندارد حفاظتی IP در دوربین مداربسته برای محافظت از دوربین در برابر نفوذ گرد و غبار و آب استفاده می‌شود. این استاندارد برای دوربین‌های مداربسته‌ای که در محیط‌های مختلف استفاده می‌شوند، ضروری است.
در هنگام انتخاب دوربین مداربسته، توجه به درجه حفاظتی این دوربین مهم است. درجه حفاظتی دوربین مداربسته با دو عدد نشان داده می‌شود. عدد اول نشان‌دهنده درجه حفاظت دوربین در برابر گرد و غبار و عدد دوم نشان‌دهنده درجه حفاظت دوربین در برابر آب است.
درجه حفاظت دوربین مداربسته در برابر گرد و غبار
| درجه حفاظت | توضیح |
| 0 | هیچ گونه محافظتی |
| 1 | محافظت در برابر اجسام جامد با قطر بیشتر از 50 میلی‌متر |
| 2 | محافظت در برابر انگشتان یا اجسام دیگر با طول 80 میلی‌متر و قطر 12 میلی‌متر |
| 3 | محافظت در برابر ابزار، سیم و غیره، با قطر 2.5 میلی‌متر یا بیشتر |
| 4 | محافظت در برابر اجسام جامد بزرگ‌تر از 1 میلی‌متر، مثل سیم، میخ، پیچ و حشرات بزرگ‌تر |
| 5 | محافظت جزئی در برابر گرد و غبار که ممکن است به تجهیزات آسیب برساند |
| 6 | محافظت کامل در برابر گرد و غبار و سایر ذرات و تست شده در برابر جریان هوای مداوم |
درجه حفاظت دوربین مداربسته در برابر آب
| درجه حفاظت | توضیح |
| 0 | هیچ گونه محافظتی |
| 1 | محافظت در برابر قطره آبی که از زاویه 15 درجه می‌چکد |
| 2 | محافظت در برابر قطره آبی که از زاویه 60 درجه می‌چکد |
| 3 | محافظت در برابر پاشش آب از هر جهت |
| 4 | محافظت در برابر پاشش آب از هر جهت با فشار کم |
| 5 | محافظت در برابر پاشش آب از هر جهت با فشار زیاد |
| 6 | محافظت در برابر غوطه ور شدن کامل در آب تا عمق یک متر به مدت 30 دقیقه |
| 7 | محافظت در برابر نفوذ آب تحت فشار بالا |
| 8 | محافظت در برابر غوطه ور شدن کامل در آب تا عمق بیش از یک متر |
کاربرد استاندارد حفاظتی در دوربین مداربسته
کاربرد استاندارد حفاظتی در دوربین مداربسته داخلی
دوربین‌های مداربسته داخلی معمولاً در محیط‌های خشک و کنترل‌شده استفاده می‌شوند. در این محیط‌ها، خطر نفوذ گرد و غبار و آب به دوربین مداربسته کم است. بنابراین، دوربین‌های مداربسته داخلی معمولاً دارای درجه حفاظتی پایین‌تری مانند IP20 یا IP30 هستند. مانند: برخی از دوربین مداربسته دام پلاستیکی، دوربین مداربسته بی سیم، دوربین مداربسته میکروفن دار و دوربین های پرستار
کاربرد استاندارد حفاظتی در دوربین مداربسته خارجی
دوربین‌های مداربسته خارجی معمولاً در محیط‌های باز و در معرض عوامل محیطی مانند باران، برف، باد و گرد و غبار قرار دارند. در این محیط‌ها، خطر نفوذ گرد و غبار و آب به دوربین مداربسته زیاد است. بنابراین، دوربین‌های مداربسته خارجی باید دارای درجه حفاظتی بالاتری مانند IP65 یا IP66 باشند. مانند: دوربین مداربسته بولت، دوربین مداربسته خورشیدی، دوربین مداربسته چرخشی، دوربین مداربسته دید در شب رنگی، دوربین مداربسته تحت شبکه
کاربرد استاندارد حفاظتی در دوربین مداربسته صنعتی
دوربین‌های مداربسته صنعتی معمولاً در محیط‌های صنعتی و در معرض عوامل محیطی شدیدتری مانند گرد و غبار، دود، بخار و دمای بالا یا پایین قرار دارند. در این محیط‌ها، خطر نفوذ گرد و غبار و آب به دوربین مداربسته بسیار زیاد است. بنابراین، دوربین‌های مداربسته صنعتی باید دارای درجه حفاظتی بسیار بالایی مانند IP68 باشند.
در هنگام انتخاب دوربین مداربسته، باید به شرایط محیطی که دوربین در آن استفاده می‌شود، توجه داشته باشید. انتخاب دوربین مداربسته با درجه حفاظتی مناسب، باعث افزایش طول عمر، ایمنی و عملکرد دوربین می‌شود.
IP65 در دوربین مداربسته به چه معناست؟
IP65 یک کد استاندارد بین‌المللی برای درجه حفاظتی تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی در برابر نفوذ گرد و غبار و آب است. این کد از دو حرف IP و دو عدد تشکیل شده است. حرف IP مخفف Ingress Protection است و عدد اول نشان‌دهنده درجه حفاظت تجهیزات در برابر گرد و غبار و عدد دوم نشان‌دهنده درجه حفاظت تجهیزات در برابر آب است.
در دوربین مداربسته، IP65 به این معناست که دوربین در برابر نفوذ گرد و غبار و پاشش آب از هر جهت محافظت شده است. این بدان معناست که دوربین می‌تواند در محیط‌های بیرونی مانند خیابان‌ها، پارک‌ها، و کارخانه‌ها استفاده شود.
در اینجا چند نمونه از کاربرد دوربین مداربسته با درجه حفاظت IP65 آورده شده است:
- نظارت بر خیابان‌ها و پارک‌ها
- نظارت بر کارخانه‌ها و کارگاه‌ها
- نظارت بر ساختمان‌های تجاری و مسکونی
- نظارت بر مناطق ساحلی و دریایی
IP66 در دوربین مداربسته به چه معناست؟
IP66 یک کد استاندارد بین‌المللی برای درجه حفاظتی تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی در برابر نفوذ گرد و غبار و آب است. این کد از دو حرف IP و دو عدد تشکیل شده است. حرف IP مخفف Ingress Protection است و عدد اول نشان‌دهنده درجه حفاظت تجهیزات در برابر گرد و غبار و عدد دوم نشان‌دهنده درجه حفاظت تجهیزات در برابر آب است.
در دوربین مداربسته، IP66 به این معناست که دوربین در برابر نفوذ گرد و غبار و پاشش آب با فشار بالا از هر جهت محافظت شده است. این بدان معناست که دوربین می‌تواند در محیط‌های بیرونی با شرایط آب و هوایی سخت مانند بارش شدید باران، برف، و گرد و غبار استفاده شود.
در اینجا چند نمونه از کاربرد دوربین مداربسته با درجه حفاظت IP66 آورده شده است:
- نظارت بر خیابان‌ها و جاده‌ها
- نظارت بر ساختمان‌های صنعتی و تجاری
- نظارت بر مناطق ساحلی و دریایی
- نظارت بر محیط‌های باز با شرایط آب و هوایی سخت
تفاوت بین استاندارد IP65 و IP66 چیست؟
- IP65 در برابر پاشش آب از هر جهت محافظت می‌کند، اما IP66 در برابر پاشش آب با فشار بالا از هر جهت محافظت می‌کند.
- IP65 برای محیط‌های بیرونی با شرایط آب و هوایی متوسط مناسب است، اما IP66 برای محیط‌های بیرونی با شرایط آب و هوایی سخت مناسب است.
IP67 در دوربین مداربسته به چه معناست؟
IP67 یک کد استاندارد بین‌المللی برای درجه حفاظتی تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی در برابر نفوذ گرد و غبار و آب است. این کد از دو حرف IP و دو عدد تشکیل شده است. حرف IP مخفف Ingress Protection است و عدد اول نشان‌دهنده درجه حفاظت تجهیزات در برابر گرد و غبار و عدد دوم نشان‌دهنده درجه حفاظت تجهیزات در برابر آب است.
در دوربین مداربسته، IP67 به این معناست که دوربین در برابر نفوذ گرد و غبار و غوطه ور شدن کامل در آب تا عمق یک متر و به مدت 30 دقیقه محافظت شده است. این بدان معناست که دوربین می‌تواند در محیط‌های بیرونی با شرایط آب و هوایی بسیار سخت مانند بارش شدید باران، برف، و گرد و غبار و همچنین در محیط‌های آبی مانند استخرها و دریاچه‌ها استفاده شود.
در زیر چند نمونه از کاربرد دوربین مداربسته با درجه حفاظت IP67 را برایتان آورده ایم:
- نظارت بر خیابان‌ها و جاده‌ها
- نظارت بر ساختمان‌های صنعتی و تجاری
- نظارت بر مناطق ساحلی و دریایی
- نظارت بر محیط‌های باز با شرایط آب و هوایی بسیار سخت
تفاوت بین استاندارد IP66 و IP67 چیست؟
- IP66 در برابر پاشش آب با فشار بالا از هر جهت محافظت می‌کند، اما IP67 در برابر غوطه ور شدن کامل در آب تا عمق یک متر و به مدت 30 دقیقه محافظت می‌کند.
- IP66 برای محیط‌های بیرونی با شرایط آب و هوایی سخت مناسب است، اما IP67 برای محیط‌های بیرونی با شرایط آب و هوایی بسیار سخت مناسب است.
نتیجه گیری
استاندارد حفاظتی IP یک استاندارد مهم برای محافظت از تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی در برابر نفوذ گرد و غبار و آب است.
در هنگام انتخاب تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی، توجه به درجه حفاظت این تجهیزات ضروری است. انتخاب تجهیزات با درجه حفاظتی مناسب، باعث افزایش طول عمر، ایمنی و عملکرد تجهیزات می‌شود.
